Aktualności

Od 20 czerwca zapraszamy do PAN Ogrodu Botanicznego Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie na wystawę fotografii z niebagatelnym przesłaniem zatytułowaną „A Ty, co robisz, żeby ratować naszą planetę”?

Więcej informacji o Ludwiku Młokosiewiczu i naszym nowym projekcie znajdziecie Państwo w tekście przygotowanym przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Radomiu  

W 2021 roku mija 51 lat pracy zawodowej prof. dra hab. Jerzego Puchalskiego, wieloletniego dyrektora Polskiej Akademii Nauk Ogrodu Botanicznego – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie, wieloletniego członka organów zarządzających Radą Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce, przedstawiciela polskich ogrodów botanicznych w Europejskim Konsorcjum Ogrodów Botanicznych, przedstawiciela 19 krajów Europy Wschodniej i Środkowej w Międzynarodowej Radzie Doradców BGCI, redaktora naczelnego czasopisma naukowego Polskiego Towarzystwa Botanicznego pt. „Biuletyn Ogrodów Botanicznych Muzeów i Zbiorów”, członka znaczących organizacji krajowych i zagranicznych oraz komitetów naukowych Polskiej Akademii Nauk. Autora i współautora licznych publikacji naukowych oraz monografii. Człowieka niezwykle utalentowanego i sprawnego menadżera, wielokrotnie odznaczanego i wyróżnianego za dokonania i zasługi dla licznych ogrodów botanicznych, a w szczególności dla Polskiej Akademii Nauk Ogrodu Botanicznego Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie, Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie oraz dla Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Jubileusz obchodzono w ramach 50. Zjazdu Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce wraz z konferencją naukową pt. „Badania i Ochrona Różnorodności Roślin w Świetle Celów GSPC 2020 w Dobie Globalnych Zmian Klimatycznych”. Wykład okolicznościowy wygłosił dr Paweł Kojs, który przybliżył zgromadzonym sylwetkę profesora Jerzego Puchalskiego. Odczytano listy gratulacyjne, w których podkreślano liczne zasługi jubilata m.in. w rozwój ochrony konserwatorskiej roślin oraz działalność na rzecz środowiska ogrodów botanicznych w Polsce, w Europie i na świecie.

Z tej okazji prof. Jerzy Puchalski przedstawił prezentację na temat 50. lat aktywności badawczej i konserwatorskiej w zakresie bioróżnorodności PAN Ogrodu Botanicznego – CZRB w Powsinie oraz współpracujących ogrodów botanicznych.

Zapraszamy wszystkich do wzięcia udziału w największej jak do tej pory kampanii obserwacyjnej pierwiosnka lekarskiego (Primula veris L.). Pomysł na ogólnoeuropejskie obserwacje kwiatów pierwiosnka lekarskiego wywodzi się z popularnonaukowej kampanii, która rozpoczęła się w 2019 roku w Estonii, w ramach której obywatelscy naukowcy przyjrzeli się kwiatom ponad 200 000 osobników. Kampania dostarczyła nowych informacji zarówno w zakresie badań stosowanych, jak i podstawowych.

Obecny projekt polega na zaangażowaniu społeczeństwa w wyszukiwanie stanowisk pierwiosnka lekarskiego, aby zdobyć wiedzę o stanie tej rośliny i jej siedlisk w Europie i poszczególnych krajach, oraz poznać rozpowszechnienie jej dwóch fenotypów.

Znajdź pierwiosnki, wyślij informacje na www.cowslip.science i wnieś swój wkład w naukę!

W tym momencie kampania obserwacji pierwiosnka lekarskiego trwa w Estonii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Słowenii, Słowacji, Chorwacji, Bułgarii, Szwecji, Włoszech, Łotwie, Litwie, Irlandii, Grecji, Portugalii, Rosji, Danii, Finlandii, Węgrzech , Ukrainie, Macedonii, Belgii, Holandii i Czechach.

Obecnie rozpoczyna się również w Polsce!

Poszukujemy osób chcących zaangażować  się w wolontariat w naszej organizacji. Więcej informacji pod linkiem

Nowy raport na temat postępów w osiąganiu celów Światowej Strategii Ochrony Roślin (GSPC) do 2020 r. Podkreśla sukces w dostosowywaniu działań światowej społeczności zajmującej się botaniką i ochroną roślin poprzez wspólny zestaw zasad i celów. Raport pokazuje, że chociaż większość z 16 celów wieloletniego planu ochrony globalnej różnorodności roślin nie zostanie osiągnięta, kraje poczyniły znaczne postępy w realizacji wielu z nich.

Raport o ochronie roślin 2020 wskazuje, że taki postęp jest wynikiem działań w ramach strategii, z kilkoma nowymi inicjatywami opracowanymi specjalnie w celu realizacji celów GSPC. Gdyby nie GSPC, działania te prawdopodobnie nie miałyby miejsca.

BGCI i ogrody botaniczne na całym świecie odegrały kluczową rolę w realizacji celów GSPC, a wiele z tych działań zostało przedstawionych w raporcie, który został opublikowany 15 września wraz z piątą edycją Konwencji o różnorodności biologicznej Global Biodiversity Outlook.

Wśród sukcesów podkreślonych w komunikacie prasowym Sekretariatu CBD jest ustanowienie World Flora Online i Global Tree Assessment. Światowa Flora Online, prowadzona przez Konsorcjum ponad 40 kluczowych instytucji w celu stworzenia ogólnodostępnego internetowego kompendium 350 000 gatunków roślin naczyniowych i mchów na świecie (Cel 1 - flora online wszystkich znanych roślin) zapewnia kompleksową podstawę wiedza na temat roślin świata. Globalna ocena drzew (prowadzona przez BGCI), której celem jest ukończenie oceny Czerwonej Listy wszystkich gatunków drzew na świecie do 2020 r. (Cel 2 - ocena stanu ochrony wszystkich znanych gatunków roślin), ma fundamentalne znaczenie w ustalaniu priorytetów działań krajowych.

Dowiedz się więcej: https://www.cbd.int/doc/press/2020/pr-2020-09-23-gspc-en.pdf

Pragniemy poinformować o wydaniu pokonferencyjnym VIII Europejskiego Kongresu Ogrodów Botanicznych, które dostępne jest pod linkiem: http://www.eurogard2018.org/actas-book/ . Wydarzenie odbyło się pod hasłem: "Botanic Gardens, People and Plants for a Sustainable World" w dniach od 7-11 maja 2018 w Lizbonie (Portugalia). 

Europejski Kongres Ogrodów Botanicznych (EuroGard) jest organizowany co trzy lata przez Konsorcjum we współpracy z instytucją goszczącą. Spotkania mają na celu wzmocnienie potencjału i współpracy między europejskimi ogrodami botanicznymi, a także pogłębienie ich roli w społeczeństwie.

Zdaniem Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce proponowany przebieg kolei wielkich prędkości (Studium CPK, Ciąg nr 7, linia kolejowa nr 170) poprzez okolice Mikołowa-Mokrego jest sprzeczny z wymogami ochrony krajowego dziedzictwa przyrodniczego i naraziłby na utratę wyjątkowych w skali regionu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Z tego powodu Rada Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce wyraża stanowczy sprzeciw.

Uzasadnienie stanowiska:

po przeanalizowaniu informacji dotyczących planów proponowanego przebiegu kolei wielkich prędkości poprzez okolice Mikołowa-Mokrego tj. planowanej budowy kolei - Studium CPK, Ciąg nr 7 linia kolejowa nr 170, z dużym zaniepokojeniem stwierdzamy, że należy przedsięwziąć działania interwencyjne dla obrony interesów ogrodu botanicznego oraz ochrony jego zasobów przyrodniczych i majątkowych, a także działania w sprawach zagrożenia żywych zasobów przyrody, w rozumieniu § 8, ust. 1, lit. h) Statutu Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce.

   Zgodnie z decyzją Ministra Środowiska z dnia 7 lutego 2006 r. (znak DOPog-4210-55-11166/06/kl), zmienioną decyzją Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 29 marca 2017 r. (znak DZP-WG.6510.1.2017.eb), Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie uzyskał pozwolenie na prowadzenie ogrodu botanicznego. W Polsce istnieją aktualnie 42 instytucje, które zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody posiadają status ogrodów botanicznych i należą zarówno do państwowych szkół wyższych, Polskiej Akademii Nauk, jednostek badawczo-rozwojowych, Lasów Państwowych, osób prywatnych jak i różnego szczebla jednostek samorządowych. Przedstawiciele 38 z tych instytucji należą do Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce. Jest to najstarsza i najważniejsza organizacja koordynująca całokształt ich działalności w skali ogólnopolskiej, upoważniona również do reprezentowania polskich ogrodów botanicznych w organizacjach międzynarodowych, w pełni koordynująca działalność swoich członków i stanowiąca organ doradczy i opiniujący dla Ministerstwa Środowiska, a także podejmująca działania interwencyjne dla obrony interesów ogrodów botanicznych. W związku z powyższym pozwalam sobie na komentarz dotyczący niniejszej sprawy.

   Niewątpliwie należy mieć świadomość uwarunkowań prawnych dotyczących statusu ogrodu botanicznego, jego ochrony oraz ustawowych obowiązków, jakie ustawodawca nakłada przy tego rodzaju działalności. Zgodnie z  art. 65 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2020 r., poz. 55) ogród botaniczny podlega ochronie w celu zapewnienia jego prawidłowej działalności i rozwoju. Zakres ochrony polega m.in. na zakazie zanieczyszczania na terenie ogrodu botanicznego lub w jego sąsiedztwie powierzchni ziemi, wód i powietrza – art. 65 ust. 2 pkt 4; zakazie wznoszenia w sąsiedztwie ogrodu botanicznego obiektów budowlanych lub urządzeń przeznaczonych do prowadzenia działalności produkcyjnej lub usługowej, wpływających szkodliwie na warunki przyrodnicze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ogrodu – art. 65 ust. 2 pkt 5  (Dz. U. z 2020 r., poz. 55).

   Planowana lokalizacja kolei biegnąca w sąsiedztwie Ogrodu, poprzez tereny przeznaczone pod jego rozwój to poważny problem przy działalności, jaka prowadzona jest w ogrodach botanicznych (działalność dydaktyczna, edukacyjna, prozdrowotna, rekreacyjna, prowadzenie badań naukowych, ochrona przyrody i in.). Ulokowanie inwestycji nieopodal Ogrodu byłoby sprzeczne z wymogami ochrony krajowego dziedzictwa przyrodniczego i naraziłoby na utratę wyjątkowych w skali regionu walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie jest jednym z cenniejszych miejsc na botanicznej mapie kraju, a bezpośrednie otoczenie ogrodu obfituje w unikatowe w skali regionu siedliska dziko żyjących roślin, zwierząt i grzybów. Instytucja ta cały czas intensywnie się rozwija i prowadzi zakrojoną na szeroką skalę działalność, dzięki czemu wpisała się już na dobre zarówno w krajobraz Górnego Śląska, jak i w świadomość jego mieszkańców. Śląski Ogród Botaniczny realizuje liczne zadania związane z ochroną przyrody, intensywnie rozwija działania edukacyjne, popularyzacyjne oraz przeprowadza liczne akcje o charakterze rekreacyjno-wypoczynkowym. Rozwój Śląskiego Ogrodu Botanicznego powoduje, że Instytucja ta staje się obecnie jednostką o charakterze regionalnym. Mieści się również w kategoriach nowopowstałej metropolii.

   Co roku Ogród odwiedza około sto pięćdziesiąt tysięcy osób, gdzie podczas samych tylko eventów ekologicznych liczba odwiedzających sięga kilku tysięcy. Śląski Ogród Botaniczny – Związek Stowarzyszeń to instytucja, która od 15 lat realizuje zadania związane z ochroną przyrody oraz edukacją przyrodniczą i ekologiczną. Od 2003 roku z zajęć edukacyjnych skorzystało 150 000 osób – dzieci, młodzieży i dorosłych. Dzięki licznym nakładom na rozwój Ogrodu, poniesionych przez społeczność regionu i Mikołowa oraz środkom pozyskiwanym z zewnątrz Ogród realizuje liczne projekty edukacyjne, wystawy, organizuje konferencje i seminaria, zakłada i rozbudowuje kolekcje roślinne, promuje działania ekologiczne poprzez organizację dużych plenerowych eventów. Prowadzone kampanie edukacyjne są organizowane na najwyższym poziomie, są również nagłaśniane przez liczne media – telewizje, rozgłośnie radiowe, czasopisma, serwisy internetowe, dzięki czemu z propozycji warsztatów, zajęć, pokazów, seminariów, wystaw i wielu innych aktywności korzystają dziesiątki tysięcy osób rocznie z całego województwa śląskiego i nie tylko.

   Obecnie Śląski Ogród Botaniczny - Związek Stowarzyszeń staje się jedną z bardziej rozbudowanych sieci ochrony bioróżnorodności metodami ex situ w Polsce. Jest to wspólny wysiłek bardzo wielu samorządów i instytucji wchodzących w skład Związku Stowarzyszeń. Ponadto od 2011 roku w Śląskim Ogrodzie Botanicznym funkcjonuje również regionalny bank nasion, w którym przechowywane są m.in. nasiona roślin gatunków chronionych oraz wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Głównym celem jego założenia jest przechowywanie nasion gatunków rzadkich i ginących, ważnych dla terenu Górnego Śląska oraz prowadzenie badań naukowych. Dodatkowo bank ten gromadzi nasiona gatunków charakterystycznych dla określonych typów siedlisk. Zebrane nasiona są wykorzystywane do reintrodukcji gatunków, odtwarzania siedlisk oraz wzmacniania populacji. Śląski Ogród Botaniczny uzyskał również wpis do rejestru w systemie PolON, jako jednostka naukowa w rozumieniu zapisów Art 2 pkt 9 lit. f) Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz.U. 2010 Nr 96 poz. 615). Ponadto w zakresie uczestnictwa w działaniach konserwatorskich, które mają na celu czynną ochronę szaty roślinnej, w tym zbiorowisk i gatunków flory Polski poprzez realizację szeroko zakrojonego planu zintegrowanych działań ochrony czynnej in situ i ex situ wybranych gatunków oraz ich siedlisk, Śląski Ogród Botaniczny bierze obecnie udział (we współpracy z Polską Akademią Nauk Ogrodem Botanicznym - Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie) w projekcie pn. „FlorIntegral – zintegrowana ochrona in situ i ex situ rzadkich, zagrożonych i priorytetowych gatunków flory na terenie Polski”.

   Podsumowując, z pełną stanowczością oraz w trosce o wspólne dobro Rada Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce przyłącza się do sprzeciwu wobec planów przebiegu kolei wielkich prędkości biegnącej w sąsiedztwie Śląskiego Ogrodu Botanicznego, poprzez tereny przeznaczone pod jego rozwój oraz popiera wszelkie działania mogące zapobiec temu przedsięwzięciu.

Grażyna Szymczak

prezes Rady Ogrodów Botanicznych

i Arboretów w Polsce

pobierz PDF

Szanowni Państwo,

Zapraszamy serdecznie do wzięcia udziału w jubileuszowym Zjeździe Polskich Ogrodów Botanicznych, który odbędzie się w dniach 16-18 września 2020 w Bydgoszczy. Wybór Bydgoszczy jako miejsca Zjazdu związany jest także z okrągłymi rocznicami działalności wszystkich trzech bydgoskich ogrodów botanicznych: Ogród Botaniczny Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego obchodzi w tym roku 90-lecie działalności, Ogród Botaniczny IHAR - 70-lecie, a Ogród Botaniczny Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku Myślęcinek - 40-lecie.
Rok 2020 to także ostatni rok wdrażania Globalnej Strategii Ochrony Świata Roślin 2011-2020 (GSPC), podstawowego dokumentu dla ochrony różnorodności roślin wynikającego z Konwencji o Różnorodności Biologicznej (CBD). Również rok ten kończy 10-letni okres ‘’Dekady dla Bioróżnorodności’’ ogłoszonej przez ONZ w 2011 roku. Ponieważ polskie ogrody botaniczne wniosły duży wkład w realizację wybranych celów GSPC 2020 sądzimy, że powinniśmy działania te przedstawić na organizowanej konferencji. Takie podsumowanie różnych konkretnych działań badawczych, konserwatorskich i edukacyjnych, wynikających z zapisów GSPC 2020, ma aktualnie jeszcze większe znaczenie w dobie dramatycznych globalnych zmian klimatu.

miejsce Zjazdu: Bydgoszcz
termin Zjazdu: 16 – 18 września 2020

sesje:
Zjazd rozpoczną uroczyste sesje jubileuszowe.
Proponowane sesje referatowe Zjazdu będą tematycznie powiązane z celami GSPC 2020, które miały największe znaczenie w działalności ogrodów w Polsce:

• sesja I. Biologia zagrożonych gatunków roślin i ich ochrona w warunkach naturalnych in situ.
• sesja II. Ochrona ex situ zagrożonych gatunków roślin w kolekcjach roślinnych ogrodów botanicznych oraz w bankach: nasion, zarodników, tkanek, in vitro i DNA.
• sesja III. Zasoby genowe roślin użytkowych w kolekcjach ogrodów botanicznych i w bankach genów.
• sesja IV. Edukacja i popularyzacja wiedzy na temat zagrożenia i znaczenia różnorodności roślin w dobie globalnych zmian klimatycznych.
• sesja posterowa

Wykłady wprowadzające do sesji I – IV wygłoszą zaproszeni prelegenci.
Tematyka zgłaszanych przez Państwa prezentacji powinna nawiązywać do tematu konferencji i poszczególnych sesji. Ze względu na bardzo bogaty program zjazdu i konferencji liczba referatów, w formie krótkich 15-minutowych komunikatów, będzie musiała być ograniczona do kilku (3-5) w każdej sesji. Komitet Naukowy Zjazdu dokona wyboru prezentacji jako referatów ustnych, a ewentualnie zaproponuje pozostałe do zaprezentowania jako postery.

bliższe szczegóły zostaną podane w marcu – w 2 komunikacie oraz na stronie internetowej Zjazdu

Ogród Botaniczny IHAR – PIB ul. Jeździecka 5, 85-687 Bydgoszcz
Ogród Botaniczny LPKiW ,,Myślęcinek”, ul. Gdańska 173-175, 85-674 Bydgoszcz
Ogród Botaniczny UKW, ul. Niemcewicza 2, 85-064 Bydgoszcz

kontakt: ogrodb@ukw.edu.pl; malgorzata.szymczak@myslecinek.pl

Ogród botaniczny to nie tylko miejsce stworzone dla celów rekreacyjnych, edukacyjnych czy ochrony ex situ, ale co również bardzo istotne jest to miejsce utrzymywania wspólnych kontaktów, wymiany praktyk, dzielenia się spostrzeżeniami, odnajdowania podobieństw i inspiracji, wspólnego uczenia się i współpracy w zakresie zdobywania nowej wiedzy, zarówno pomiędzy osobami jak i poszczególnymi jednostkami. Polskie ogrody botaniczne (a jest ich obecnie ponad 40) należą do jednej z 23 europejskich krajowych sieci ogrodów botanicznych, a ich przedstawiciele reprezentują interesy ogrodów w jednej z najważniejszych międzynarodowych sieci ogrodów - European Botanic Gardens Consortium (EBGC). Europejskie Konsorcjum Ogrodów Botanicznych zostało utworzone w 1994 r. w celu planowania ogólnoeuropejskich inicjatyw dotyczących ogrodów botanicznych, w szczególności w kontekście wdrażania Konwencji o Różnorodności Biologicznej i innych europejskich strategii. Pragniemy z radością poinformować, że w roku 2020 przedstawicielami krajowymi dla Polski w Europejskim Konsorcjum Ogrodów Botanicznych zostali: dr hab. Justyna Wiland-Szymańska prof. UAM (dyrektor Ogrodu Botanicznego UAM w Poznaniu) oraz dr Paweł Kojs (dyrektor Śląskiego Ogrodu Botanicznego), tym samym zastępując pełniącego tę funkcję od ponad 16 lat prof. Jerzego Puchalskiego. Serdecznie gratulujemy i życzymy owocnej współpracy w celu zapewnienia różnorodności roślin dla dobra ludzi i naszej planety!